Nhất NHÂN, nhì VẬT. Với đề tài VẬT, động vật, thì chim và cá là đồ án được dùng khá phổ biến trên gốm Việt cổ. Hôm trước nói về CÁ, hôm nay nói về…CHIM!
Trên mặt trống đồng Đông Sơn, trên những chiếc thạp hoa nâu Lý Trần, trên đồ gốm thời Lê…ta bắt gặp hình ảnh những đàn chim, những chú chim dang cánh bay lượn hoặc đứng ngồi đủ tư thế PHI MINH TÚC THỰC.
Rất nhiều trong số đó là loại chim chân cao, mỏ dài rất đặc trưng của vùng sông nước. Dễ hiểu thôi, sông suối, ao ngòi, đầm hồ chỗ nào chả có trên đất Việt ngàn năm…Những cò, vạc, bồ nông, cốc, hạc, giang, sếu…ngày xưa nhiều vô kể. Chúng bay vào ca dao, thơ ca, hò vè và các tác phẩm nghệ thuật, trong lời ru của mẹ, của bà…
Con CÒ bay lả bay la/ bay từ cửa sổ bay ra cánh đồng…
Con cò, con vạc, con nông/ ba cò cùng béo, vặt lông con nào…
Con cò là con cò quăm/mày hay đánh vợ, đêm nằm với ai…
Cái cò cái vạc cái nông/sao mày giẵm lúa của ông hỡi cò…
Con cò mà đi ăn đêm/đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao…
Bây giờ, nơi nơi đô thị hoá, ao hồ, đầm vực san lấp gần hết rồi. Cá tôm tự nhiên còn đâu nơi cư trú. Chưa kể thuốc bảo vệ thực vật sử dụng tràn lại, ảnh hưởng nặng nề đến môi trường sinh thái. Các loài chim tự nhiên thưa thớt dần, có loài chỉ thấy trong…sở thú hoặc mấy chàm chim ở Nam Bộ, còn không, đành xem hình trên sách, trên đồ thờ tự…và trên các đồ gốm cổ!!!
Có một loại chim sống vùng sông nước, nay về quê, tôi cũng ít thấy. Loại này màu lông rực rỡ nhiều sắc màu, mắt rất tinh anh, đôi cánh và đuôi rất khỏe, mỏ thì dài. Cá dưới ao hồ, sông suối là mồi săn ưa thích của chúng… Các bạn biết là loài chim gì không? CHIM BÓI CÁ!!!
Tôi có chiếc đĩa lớn, thời Lê Sơ có hình con chim Bói Cá trên nền hoa lá sen, trông thật sinh động. Quả thật, nếu không nhìn chú chim trong chiếc đĩa này, tôi cũng đã quên rằng, hồi bé đã từng thích thú theo dõi những con Bói Cá khôn ngoan, rình rập trên nhánh cây khô, rồi bất thình lình lao vút xuống mặt nước như tên bắn, rồi khi bay lên, trên miệng cắp một chú cá con tội nghiệp đang vùng vẫy…Những ký ức tuổi thơ, thời lặn lội thân cò, nay hiện về trên đĩa GỐM!
Nguồn: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=499336123743050&id=100010000008701